Rijk of arm - gouden of houten kooi

Drie weken geleden was ik in Burundi; een klein land (kleiner dan Nederland) ergens in het midden van Afrika. In 2012, 2017 en 2019 ben ik er ook geweest en kan zeker grote verschillen zien met 2012 en 2023!
Ja, er is al veel gedaan ter verbetering maar er kan nog een hóóp gedaan worden om schrijnende situaties te verlichten. Burundi hoort namelijk bij de top-tien armste landen van de wereld!! Maar daarover meer in mijn volgende blog, eind deze week.

Ben je rijk of arm als je…

…. zoveel werk hebt dat je gejaagd van de ene naar de andere afspraak gaat en nooit klaar bent of rust hebt?

… als kind overladen wordt met cadeaus met verjaardagen, Sinterklaas/kerst?

… een ‘gat-in-de-grond-wc’ hebt?

… een uur moet lopen naar je werk?

… extra uren moet maken om je hypotheek van je mooie huis kunt betalen?

… kunt kiezen wat je wil eten en dat eigenlijk ook altijd beschikbaar is?

… een kring van mensen om je heen hebt, bij wie je altijd terecht kunt?

… hoge eisen stelt aan jezelf, je werk, je omgeving? Dus ambitieus bent?

… keuzevrijheid hebt om te kopen wat je wil?

… je psychische nood hebt, maar wel een psycholoog om naar toe te gaan?

… niet één maar twee maaltijden per dag hebt?

… kunt delen met anderen, al is het een piepklein beetje rijst?

… een bankrekening met een bedrag erop waar je u tegen zegt, maar altijd bang bent om het te verliezen?

… tevreden bent met een hutje/huisje op een paar vierkante meter?

… kunstmest krijgt om je opbrengst op je land te verbeteren, maar wat vol zit met schadelijke stoffen? (Verdiep je eens in bedrijven als Bayer en Monsanto).

... en zo kan ik nog wel even doorgaan.

Onder ander door de gesprekken die we als ZOA Business Ondernemers met elkaar hadden in de auto of tijdens de maaltijden, voelde ik steeds meer de behoefte om het eens andersom te trekken: waarin zijn Afrikanen rijker dan wij? En wat kunnen we van hen leren? Al hobbelend over de wegen vol gaten en kuilen en modder, kwam er van alles in mijn hoofd naar boven.

Waar Afrikanen, wat mij betreft, rijk in zijn?

Zij hebben tijd. En dat geeft hen een heel ander perspectief van dag, van leven met de natuur, tijd voor elkaar. Als het donker is, ga je in de meeste gevallen slapen. Als het licht wordt, sta je op. Wij leven met de klok en jakkeren een soort non-stop door als we niet uitkijken. 

Ze zijn muzikaal en ritmisch: wat wordt er veel gezongen, gedanst, muziek gemaakt. Niet op een speciaal koor of dansschool, nee, gewoon met elkaar en er is altijd wel een gelegenheid. En dat maakt een hart blij!

Ze leven en eten puur. Waar wij veel moeite moeten doen onbespoten, onbewerkt, niet gemanipuleerd voedsel te krijgen, is het bij hen puur: cassave, bonen, mais, tomaten, fruit enz. Natuurlijk kun je hier ook weer heel wat kanttekeningen plaatsen, maar laten we die puurheid maar even goed bezien!

Hun kleding is zo mooi, kleurrijk, uniek! Ik keek dan naar ons en dacht: wat zijn wij maar een stel saaie pieten met die effen saaie kleuren. Ik heb echt opnieuw m’n ogen uitgekeken maar de veelzijdigheid en mooie stoffen (en ja, heb natuurlijk ook stof gekocht!).

Hun creativiteit is hilarisch en goud waard: zij krijgen het voor elkaar om op een fiets te vervoeren waar wij een aanhangwagen voor nodig hebben! Het hergebruik van zoveel producten. Met eenvoudige ijzerdraadjes en hout mooie oplossingen bedenken.

Ze hebben ruimte. Waar onze hoofden volgestopt worden met werk, sociale activiteiten, social media, mail, werk, tv, netflix, sportverenigingen en nog honderdduizend dingen meer, is hun leven een stuk eenvoudiger. Meer het leven in het nu. 
Natuurlijk heeft dit ook weer een keerzijde, maar hoeveel moeite moeten wij niet doen om ‘de ratrace’ even te ontlopen? Hoeveel boeken zijn er niet geschreven om ons meer 'rust en ruimte' te leren?

Ze zijn sneller dankbaar dan wij. ‘Wat is je favoriete eten?’ Vroeg ik aan diverse Burundezen, waaronder ook ZOA-medewerkers. Geen antwoorden als: een goed stuk vlees, een milkshake of een pizza (wat ook in Burundi te krijgen is), maar vaak antwoorden als: doperwten, gebakken banaan, maïspap. 

Rijk en arm; wat is rijkdom, wat is armoede?

Er zijn zoveel lagen, zoveel vlakken. Kijk, als je eerst nauwelijks 1 maaltijd kon kopen voor je gezin, dan ben je rijk als je er nu 2 of 3 kunt kopen.
En als je geen eind meer hoeft te lopen om je behoefte te doen of water te halen, maar een wc of kraan in de buurt hebt, ben je in vergelijking met mensen die dat nog wel moeten doen, heel rijk.

Waar vergelijk je mee? Kijk je naar financiele, emotionele of geestelijke rijkdom?

Ik vind het altijd leerzaam om gewoon terug te gaan naar: wat staat er in de Bijbel hierover? En dan zie je daar inderdaad al die lagen van rijkdom en armoede al terugkomen. 

Spreuken 30:8 - Ijdelheid en leugentaal doe verre van mij; armoede of rijkdom geef mij niet; voed mij met het brood mijns bescheiden deels.

Spreuken 13:7 - Er is een, die zichzelven rijk maakt, en niet met al heeft, en een, die zichzelven arm maakt, en heeft veel goed.

2 Corinthiër 6:10 - Als droevig zijnde, maar altijd blij; als arm, maar velen rijk makende; als niets hebbende, en toch alles bezittende.

Spreuken 13:7 - Er is een, die zichzelven rijk maakt, en niet met al heeft, en een, die zichzelven arm maakt, en heeft veel goed.

Openbaring 3:17 - Want gij zegt: Ik ben rijk, en verrijkt geworden, en heb geens dings gebrek; en gij weet niet, dat gij zijt ellendig, en jammerlijk, en arm, en blind, en naakt.

Spreuken 22:2 - Rijken en armen ontmoeten elkander; de HEERE heeft hen allen gemaakt.

Spreuken 10:21 - De lippen des rechtvaardigen voeden er velen; maar de dwazen sterven door gebrek van verstand.

De wereld zit ingewikkeld in elkaar: de machtsverhoudingen zijn goed verborgen, ingenieus wordt controle ingezet.

“0,1 % controleert de wereld. 4,9% zijn hun poppen. 90% leeft in een poppenkast. Ruziemakend over welke pop gelijk heeft. 5% zien de poppenspelers en proberen de 90% wakker te schudden.
De top 0.1% gebruikt vervolgens de 4,9% om te voorkomen dat de 5% serieus genomen wordt door de 90%.”
Tibor.

En of de aantal kloppen, zal mij een worst wezen. Waarschijnlijk wel in die orde van grootte. Het gaat om het principe en ik voel aan elke vezel in m’n lijf dat dit waar is. En het beseffen dat het zo is, laat je ook voelen op aards niveau 'in de greep' te zitten. Ze willen je afhankelijkheid: van hun producten, hun voedsel, hun geld, hun water, hun electriciteit enz. Banken, big tech, big pharma enzovoorts zijn er bij gebaat als onze perceptie van de werkelijkheid datgene is wat door media tot ons komt. En makkelijk als media aangestuurd wordt door diezelfde wereldbedrijven. Meer hierover kun je zien in een docu Monopoly. Als je deze nog niet gezien hebt, aanrader om hier de tijd voor te nemen. (als je durft, haha ;-))

Dan kom ik bij de titel van deze blog, bij m’n gedichtenspinsels terwijl ik in Burundi was: leven we niet allemaal in een ‘kooi’, de een van hout, de ander van goud?
Of je nu moet sloven om een normale maaltijd op je bord te krijgen (houten kooi) of je moet sloven omdat je slaaf bent van rijkdom en grote bedragen bij de bank moet aflossen (gouden kooi).
Machtsmisbruik, verslavingen aan wat dan ook, winstbejag: het is er op alle levels, bij alle lagen van de wereldbevolking.
Dan lijkt het alsof we het goed voor elkaar hebben, toch blijft de vraag maar door m’n hoofd spelen: wie is er geen 'slaaf van het systeem' en wie leeft er niet in een 'kooi'? Hout ... of goud.

Kun je in dit opzicht spreken van erger of minder erg? 

Hoe ziet dat eruit als je het tegen het licht van de eeuwigheid houdt?
Of je nu veel of weinig geld hebt hier op aarde: vrijheid, genade, rijkdom is voor iedereen te krijgen in geestelijk opzicht en dan ben je niet te beschrijven rijk!! Want hoe 'gebonden' we wellicht hier lijken te zijn, we ZIJN geen slaven. God heeft ons KINDEREN gemaakt.
"Want gij hebt niet ontvangen een geest van slavernij om opnieuw te vrezen, maar gij hebt ontvangen den Geest van het zoonschap, door welken wij roepen: Abba, Vader!" (Rom 8:15) Laten we zo zijn, handelen, leven.

Ik heb steeds minder antwoorden, wel veel vragen ;-)

Ik eindig met een mooi gebed uit Spreuken 30:
'Houd me ver van leugen en bedrog.
Maak me niet arm, maar ook niet rijk,
voed me slechts met wat ik nodig heb.'

En ja, door het vierde bezoek ben ik nóg gemotiveerder om naast deze krachtige mensen te staan en hen een duwtje in de rug te geven. Niet boven hen te staan om te 'helpen' als blanke redder.
Daar zit wat mij betreft een groot verschil in, en daarmee ook in de projecten die we steunen.