Weer naar Burundi!

Burundi: waar ligt dat? En waarom zou je daar voor de vierde keer naar terug gaan? Burundi hoort namelijk bij de armste tien landen van de wereld. Drie weken geleden was ik er weer en ik heb enorm genoten, ben geinspireerd en bemoedigd om betrokken te blijven. Lees je mee naar het waarom?

Het kleine landje (iets kleiner dan Nederland) ligt in midden Afrika, naast Congo, Rwanda en Tanzania. Het land heeft sterk geleden onder etnisch geweld, de genocide in 1972 en de burgeroorlog tussen 1993-2005.

Sinds 2011 zijn we betrokken als ZOA Business Ambassadeur en in 2012 gingen wij voor de eerste keer mee: projecten bezoeken, meedenken en zoeken naar mogelijkheden. Die keer staat in mijn geheugen gegrift: Vrachtwagens vol ex-vluchtelingen kwamen terug: de oorlog in Burundi was 'klaar', dus de vluchtelingen moesten terug van Tanzania. We zijn toen in een exit-kamp van de UN geweest. Daar kregen ze een paspoort, potten en pannen en dekens en werden ze naar elders in het land gebracht. 

De sfeer was echter voelbaar verre van vredig. Er was dan wel 'vrede', maar een berg trauma en onderhuidse onvrede. Er was werk te doen, en wat zijn er een mooie projecten gedaan voor deze mensen!!

Steeds committeer je je als ZBA (ZOA Business Ambassadeur) voor 3 jaar aan een project en als team leg je met elkaar minimaal € 50.000,- per jaar in. Zo kan de ZOA iets goeds neerzetten, met begin en eindpunt.

Na de eerste keer in 2012, was ik er in 2017 en 2019 weer. Die verhalen en ervaringen en projecten kun je hier lezen:

- Hoe het was in 2017 in Karurama

- Zij vertellen zelf over twee jaar ZOA-hulp.

- Toekomstperspectief dus, het werkt écht!

In november 2023 ging ik voor de vierde keer mee met een afvaardiging van ons ZBA-team. We gaan op bezoek bij de dorpen, de projecten, we spreken de mensen en interviewen hen, luisteren naar hun succes-verhalen - maar horen ook aan wat nog lastig is in het proces wat ze gaan.
Vorig jaar is er in het dorp waar we nu een project doen, 60 huizen ingestort tijdens een flinke storm. Als ondernemers hebben we de handen in elkaar geslagen en maakten www.draagjesteentjebij.nl, belden andere ondernemers om ook een huis voor hun rekening te nemen. Nu we in het dorpje Kamakara waren, zagen we de huizen die opnieuw gebouwd zijn. Soms nog gevoegd werden. Dankbare en blije gezichten en gezinnen. En toen ik daar liep - en het af en toe flink regende - besefte ik dat een huis meer is dan een verzameling stenen. Het is een plek waar een gezin veilig kan zijn, droog kan slapen, waar je je spullen/kleren/eten beschermd: een thuis. 

Een van de projecten die we al heel wat jaren steunen is het PIP-project op diverse plekken. PIP-pen is fantastisch! PIP-pen denk je misschien? Het is een methode die de ZOA gebruikt om mensen een duwtje in de rug te geven voor de toekomst. PIP staat voor Plan Intégré du Paysan.

"Burundi is een van de armste landen van de wereld en ook nog eens écht vergeten door de media. Daarom staat dit land op de Vergeten Lijst van ZOA. Maar ZOA laat het land níet in de steek! We zijn er, samen met jou. Met succes voeren wij in Burundi het PIP-project uit. “Ik zie er weer goed en gezond uit!”

Gezinnen maken een driejarenplan dat bestaat uit twee tekeningen: hun huidige situatie en hun gewenste situatie voor over 3 jaar.  Dat kan zijn een groter huis, twee ipv één keer per dag eten, werk met beter inkomen, wat kippen/geiten of misschien een varkentje, een moestuin. Ook maken ze een concreet én haalbaar plan hoe ze dit kunnen bereiken met inzet van eigen middelen en capaciteit. Wat kan elk lid van het gezin bijdragen om deze stappen te bereiken? Hoe willen ze financieel dingen realiseren?

En ik vind deze manier fantastisch; het is een manier om het vermogen, veerkracht, kunde en kennis van de mensen zelf op een goede manier in te zetten. Alsof er een balletje gaat rollen, wat een olievlek aan verbetering wordt! Je geeft de mensen geen vis, maar een hengel en je leert ze vissen.
Ik heb met eigen ogen al bij verschillende projecten gezien wat dit bewerkstelligt: o n g e l o f e l ij k!

We hebben dat gezien in het dorp Karurama, ons vorige project. We kwamen daar en hadden het gevoel: kan dit nog iets worden? Zoveel getraumatiseerde mensen, zo arm, vies, uitzichtloos. Twee jaar later was er leven in de brouwerij, waren er mango en papayabomen geplant, stond er mais voor de huizen, en was het balletje al flink aan het rollen en veranderingen zo zichtbaar: niet met moeite 1 maaltijd per dag, maar naar 2 of 3. Kinderen konden weer naar school omdat ouders de verplichte schoolkleding konden betalen. Hun kleding zag er netjes uit, ga zo maar door. 

Inmiddels is ZOA al drie jaar weg in dit dorp: toch heb ik daar nog een uurtje rond kunnen lopen en kijken. En ik zag veel: er waren huizen en percelen nog als toen: het huisje met een stukje ‘moestuin’. Maar bij veel was het huisje van toen, de schuur van nu. Was er een groter stuk aan- of bijgebouwd. Om sommige huizen zelfs een muur met poortdeur gebouwd. Er was meer kleur. Ik zag zonnepaneeltjes, avocadobomen, en een dorp volop in groei en bloei! En dat raakte me echt enorm! Ik nam spontaan daar een filmpje op, omdat ik zo enthousiast was... maar ik moest even m'n tranen wegslikken, omdat ik het zo tof vind hoe een dorp van 'wanhoop en trauma' in een paar jaar opbloeit tot 'hoop en groei'.

Dat PIP-pen is de afgelopen drie jaar ingezet bij een groep van 150 jongeren in een ander dorp: Kamakamara. Jongeren in de leeftijd van 18-30 jaar hebben tekeningen gemaakt, dromen op papier gezet en kregen handvaten om aan de slag te gaan. Zo ‘jong’ waren ze ook niet altijd meer: regelmatig hadden ze een paar kinderen.

Dawie is een jonge knul die in het dorp een beetje als ‘gek’ werd beschouwd. En daarom eigenlijk ook niet in aanmerking kwam als een van de 150 jongeren voor het PIP-project. Omdat hij zo bleef aanhouden, mocht hij toch meedoen. Wat blijkt? Hij heeft epilepsie en als hij z’n medicijnen kan betalen (en ze zijn verkrijgbaar) gaat het prima met hem. Trots liet hij mij zijn huis zien. Mega trots was hij toen hij ZBA-lid Carl herkende en kon laten zien hoe zijn leven in een jaar tijd veranderd is. 

We hebben ook een paar scholen bezocht die dringende noden hebben. Even in het kort: door te weinig lokalen zitten er meestal tussen de 80-120 kinderen in de klas. Op een school met meer dan 2000 leerlingen zijn 3 latrines (gat in de grond - wc’s). Een ZBA’er van onze groep heeft samen met zijn familie twee scholen geholpen om meer latrines te bouwen. Midden in de bergen, waar het graven van een gat van 6x6x6 echt een ENORME klus is, waar 6 latrines komen. Het mooie is: een van de voorwaarden was dat ouders meehelpen met de bouw. En dat is weer heel mooi om te zien: samenwerking van geld voor bouwmaterialen en leveren van mankracht om zo de voorzieningen voor de kids vele malen beter en gezonder te maken! 

Burundi is een prachtig land; het is ongelofelijk groen en soms waande ik me gewoon in een vakantieland met zoveel palmbomen, ananassen en bananen en mango’s die je overal ziet groeien. Dat zie je goed ook in dit filmpje. Een megagroot meer waar veel vis zit (Mukeke vis heb ik een paar keer op en dat is echt heel lekker!) maar ook krokodillen en nijlpaarden. De laatste avond liep er een nijlpaard in de tuin van het hotel! ;-)

Hopelijk blijft het politiek en etnisch gezien rustig en kunnen de inwoners bouwen aan een stabiele toekomst voor hen en hun kinderen!

Het is een land met mogelijkheden! Tijdens de reis hebben we het diverse keren gehad met elkaar over rijk en arm, en hoe zit dat en hoe kijk je daarnaar. Ik zie mezelf niet (meer) als redder. Ik ga Afrika niet redden ofzo. Maar ik ben nog enthousiaster geworden om deze mensen een duwtje in de rug te geven. Naast hen staan en aanmoedigen. Ze zijn zo veerkrachtig, daar kunnen wij nog veel van leren. 

Over dat rijk en arm, daar heb ik onlangs een blog over geschreven. Want daar is veel over te zeggen; het is niet zo simpel dat wij rijk en zij arm zijn. 
In die blog staat ook namelijk een lijstje waar Afrikanen veel rijker in en mee zijn dan wij ;-)!